Erdoğan DEMİR / EDİRNE (İGFA) – Keşan Belediye Lideri Mustafa Helvacıoğlu, İGFA Edirne Temsilcisi Erdoğan Demir ve Keşanlı Gazeteci Mehmet Aytaç’ın sorularını cevaplandırarak, Keşan’da mümkün bir sarsıntı ile ilgili görüşlerini lisana getirdi.

• Sayın Lider Keşan’da meydana gelecek bir sarsıntıda toplanma noktaları muhakkak mi, zelzeleyle ilgili neler söyleyeceksiniz?

Öncelikle sarsıntıda hayatını kaybeden vatandaşlarıma Allah’tan rahmet ailelerine sabır ve başsağlığı, yaralılara acil şifalar ülkemize de büyük geçmiş olsun. Büyük bir felaket yaşadık.
Vazifeye geldiğimizden bu yana neredeyse dört yıl oldu. Bu husus birinci gündemimizde çok ilerleyemezsek bile planlarımız gerçekleşti ve muvaffakiyetle da tam neticelendirmek üzere iken başımıza Kahramanmaraş sarsıntısı geldi.

Kahramanmaraş merkezli zelzele geldi , iki sarsıntı de birebir günde meydana geldi. Ben evvel 20.000’i aşan tahminen daha fazla çıkacak rahmetlilerimiz var onlara dualarımız olsun 100.000’i aşan yaralılarımız var. Devletimiz, milletimiz, STK’larımız, AFAD, Kızılay, belediyelerimiz tüm Türkiye tüm dünya seferber oldu. Büyük bir sarsıntı yaşıyoruz, binlerce ölümüz var, yaralımız var ve 10.000’e yakın yıkılmış meskenimiz var tespitler yapılıyor. Keşan Belediyesine gelince Keşan Belediyesi de bugün prestijiyle 42 TIR takviye gönderdi. Hemşerilerimizin ve iş adamlarımızın ve STK’larımızın dayanağı belediyemizin takviyesi ile 42 TIR lisana kolay, Trakya’da yardımlar konusunda örnek olmak yolunda ilerliyoruz. Yardım noktasında teşvik yolluyoruz, teşvik ediyoruz herkesi.

Bunun dışında Keşan’a gelen, göç eden Keşan’da yakınları olan yakınları olan depremzedeler geliyor o farklı bir operasyon olacak, onunla ilgileniyoruz, yardımlarla ilgileniyoruz. Çok hassas bir toplum olduğumuzu bir kere daha Türk milletinin dayanışma gücünü bir sefer daha takdir ediyorum, tebrik ediyorum, minnettar kılıyorum.

Şimdi sorunuza gelelim tabi zelzele gelince konuşuyoruz daima, aslında bunları daha öncelerde de konuşmamız lazım bizim de eksiklerimiz var, herkesin eksiği var. geçim sıkıntısı, gelişme sıkıntısı, para kaygısı , kazanma kederi bir hırstır gidiyoruz. Lakin zelzeleler afetleri yaşayınca değerlendiriyoruz, sonra tekrar unutuyoruz. Bu özelliğimizden derhal uzaklaşmamız lazım.
Keşan’da biz ikinci yılımızda vazifeye geldikten sonra tabelalar asarak toplanma noktalarımızı belirledik. Dokuz noktada toplanma yeri belirledik, bunu sizlerle paylaşayım.

• Yeni Adliye Alanı Park Yeri (Macera Parkı)
• Yeni Mahalle Semt Alanı (14 dönüm)
• TOKİ yanI Pazar Alanı
• Atatürk Stadyumu
• Şu anki Kent Meydanı(Cumhuriyet Meydanı)
• Toptancı Hali
• İmam Hatip Lisesi Bahçesi
• Fen İşleri ve İtfaiye Müdürlüğü Bahçesi
• Yusuf Çapraz Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu civarı boş alanlar

ARTIK KONUTUMUZLA, YAŞADIĞIMIZ ORTAMLA DAHA ÇOK İLGİLENMELİYİZ

Bu toplanma alanlarını belirledikten sonra, biz tabelalarını asarak vatandaşlarımıza duyurularını yapıyoruz fakat sık sık mı yapıyoruz? Tabelalar yönlendiriyor yalnızca daha şuurlu hale getirmek için bu sarsıntı hepimize ders olacak. Şayet bundan da ders almıyorsak, bizim işimiz çok sıkıntı, bundan sonraki işimiz önemli dersleri almalıyız. Yani ütümüzü, çeşmemizi, camımızın rengini, perdemizin cinsini taksimizin plakasını markasını, kazağımızın markasını belirlemek yerine, artık konutumuzla daha çok yaşadığımız ortamda daha çok ilgilenmeliyiz. Çimentoyla, demirle, alanla, fay çizgisini bize getirisi ile zelzele haritasıyla çalışmalıyız. Bizim kuşağımız tahminen alışkanlıklarımızdan vazgeçemiyoruz lakin yeni nesile artık sarsıntı dersleri, ismi sarsıntı dersi koyacak kadar bu iş önemli bir iş, sarsıntıyla ilgili daha bilinçlendireci hareketler, yani toplumsal etkinlikler değil artık sarsıntısı imtihana tabi edecek kadar bir ders olmalı. Hani din dersi ahlak dersi müfredata girmeli. Matematik dersi üzere tahminen de küçük laboratuvarlar kentte olmalı, kentte zelzele laboratuvarı olarak herkes oradan bir imtihana geçmeli. Öğretim hayatı boyunca bir imtihan olmalı, hafızalara düzgün kazımalıyız, yerleştirmeliyiz çocuklarımıza.

FAY ÇİZGİSİ MÜCAVİR ALANLARIMIZDA OLAN SAROS’UN İÇİNDEN GEÇİYOR

• Keşan’ın bir zelzele haritası aşikâr mi elinizde var mı? Keşan hangi fay çizgilerinin yakınında yahut uzağında mı?

Şöyle tanım edelim iki fay attığını gerçeklik olarak iki fay çizgisine yakınız birisi Şarköy’deki Ganos Fay Çizgisi ve Kuzey Anadolu Fay Sınırımız var. Keşan bunların uzantısında. Bu fay sınırları Keşan’ın yanında teğetinde kalıyor o denli tanım edeyim. Teğet demek yıkılmayacak dökülmeyecek manasına gelmiyor. Bildiğimiz hani teğet geçti biz kurtardık değil, tersine teğetin yanında olduğu için çok etkileneceğiz manasına geliyor. Bilhassa Kuzey Anadolu Fay Sınırı önemli etkilenecek. Mücavir alanlarımızda olan Saros’un içinden geçiyor. Yani Erikli, Yayla’nın içinden geçiyor. Tahminen bunu söylemek külfetli lakin oradaki yapı modelleri iki katlı rahmet. iki katlı çok 3-4-5 katlılarımız yok. Orada yapı stoğumuzun yaşı ömrü uzun aslında. Yani Erikli’de %50’lere yaklaşmak üzere yeni yapılar.

7 ÜSTÜ ZELZELELERDE KEŞAN’IN YARISI YIKILIR

Keşan’da tam %50- 60 ortasında eski yapılar. Eriklide’de, Yayla’da Keşan’da da mücavir alanlarımızda da bizim için çok bir kritik cümle ile söylüyorum. İki fay sınırımızın hareketlenmesi halinde Şarköy’den gelen fay çizgimizle Kuzey Anadolu çizgimizin hareketlenmesi halinde 7.3’e nazaran hesaplanmış yıllar evvel zelzele haritası, 7.3, 7.4, 7.5, 7.6, 7.7’lerde yıkım oranı bizde de %50’leri geçer diye düşünüyorum. Keşan’ın yarısı yarısı yıkılır. Şöyle söylüyorum, nereden bu bilgiyi ediniyorum. 1999 sarsıntı yasası çıktığından bu yana 2000’den sonra bizim Keşan’ın yarısı imalata girdi, yarısı da 1999 öncesi.

• Peki yeni yapılan binalarda inanç var mı şu anda?

Yapı kontrolle bir arada var, yani o kadar haksızlık etmeyeceğim, belediyeler ruhsatı verir denetlemeleri özel firmalara verdiler, ben de bir belediye yöneticisi olarak şunu belirtmek istiyorum. Yani %90 yeni binalara güvenebiliriz.

• Eski binalarla ilgili ne yapacağız?

Eskilerle derhal kentsel dönüşüm mü, devletimizin bu büyük zelzeleden sonra yeni yapı modelleri inşaat modelleri çıkarırsa onları mı bekleyeceğiz, bir TOKİ misali bir Kooperatif misali, bir mahalle ve bir blok misali, bir Semt misali kentsel dönüşüm modeli derhal olmalı.

• Yakın vakitte sanıyorum belediyelerin toplu konut yapma durumu askıya alınmıştı bu tekrar gündeme gelir mi?

Şimdi bence tek elden yapılabilir. Türkiye’de bir TOKİ modeli var, TOKİ bu işi yeterlice profesyonelleştirdi. Dünyada da örneği yok, kimileri ticari gaye güdüldüğümü sanıyor lakin bence kaynak da üretiyor. Yani dükkanı satıyor, fakire mesken yapıyor. Bence TOKİ modeli cazip olmaya başladı, cazip olmasa talep olmaz, demek ki cazip olmaya başladı ki tekrar özel kesimi vesilesiyle yapılıyor aslında TOKİ’ler. İhale modeli ile yapılıyor ve denetleniyor. Bence TOKİ bu işi tekrar gözden geçirecek dizayn edecek.

• Daha evvel bu mevzuyu gazetemiz gündeme getirmişti. Atatürk Ortaokulu ve Kurtuluş İlkokulu zelzele riski ile ilgili bir çalışma yapılacak mı?

Bunlar bugünün konusu değil. Onlar geçmişin konusuydu ve süreç başladı. İnönü İlkokulu yıkıldı. Hükümet Konağı üzere, eski belediye binasını yıktık, kızdılar bize.

Eski Adliye binasının olduğu bina, Yüzüncüyıl Pasajı, az evvel bir cümle söyledim. Keşan’ın yarısı olmamalı, yarısı olmamalı deyince yarısı içinde bir ilkokul olması da doğal. Bu ülkemizin de bir sorunu, tıpkı anda maket bir şey yapmıyorsun prefabrik yapmıyorsun, özkaynak lazım. Yani beşerler meskenini yaparken, yurdunu yaparken, inşaat yaparken aa zelzele oldu yıkalım. Bakkaldan almıyorsun bu meskeni. Maliyet, hesaplama, yıkım masrafları, üretim masrafları önemli bir oran. Artık haydi bakalım bir örnek verelim az evvel sohbetimiz de yaşadık, bir örnek verelim bir apartman sakinlerine soralım, sizin konutun yıkılması lazım diyelim, test edelim diyelim test ettik, yıkım kararı çıktı, bu apartmanın derhal boşalması lazım. Buna apartmandakilerin istek göstermesi lazım. O yüzden sorumluluk büyük, bu dönüşüm yıllara serilmişti yani işte yarısı Türkiye’nin yenileşti, yarısı 1999 zelzelesi evvelki maddelere nazaran.

TÜRKİYE’DE YENİ BİR DEVİR BAŞLIYOR

• Kentsel dönüşüm o vakit burada belediye kanalından fazla daha çok bakanlık eliyle mi yapmak gerekiyor?

Şunu söyleyeyim. Bu sorularınızın hepsini siliyorum, bence yeni bir devir başlıyor, Türkiye’de yeni bir devir başlıyor, yeni bir inşaat imal modelleri olacak. Zira bu ağır bir ders, biz bu dersten hala ders çıkaramıyorsak, bizim halimiz gelecekte de birebir kalacak manasına geliyor. Ben şunu belirtmek istiyorum. TOKİ ile mi? Belediyeler eliyle mi? Özel bölüme müteahhit kümelerine yeni bir model mi çıkarılacak? Tahminen de müteahhitlere çıkarılacak diyecek ki; TOKİ, ‘ben yetişemiyorum’, ben belediye yapamıyorum, haydi bakalım belediye denetlesin, TOKİ denetlesin, lokal müteahhitler de mahallelerini bu halde yapsın. Dayanak veriyorum diye yeni bir modelleme olabilir inşaat üretiminde diye eklemek istiyorum. Şunu net belirtmek istiyorum Keşan’ın yarısı sağlam, yarısı 2000 öncesi, Erikli’nin, Yayla’nın %60’ı, %50’si orda da sorun. 7’nin üstündeki bir zelzelede Keşan’ın yarısı yıkılır.

• KEDAK ve Belediye Takımları şu anda Elbistan’da çalışıyorlar. Sarsıntının 114. saatinde bir genç kızımızı hayata döndürdüler. Keşan bir sarsıntı sonrası arama kurtarma ile ilgili kâfi mi? Bu hususta neler yapılabilir?

Şöyle kocaman bir denizde bir damlalar, çok bağırıyorum, lakin diyeceksin ki konuşuyorsun da icraat lazım. Evet burada maalesef dört yılda ne yapamadın Helvacıoğlu derseniz, zelzele üzerinde projelerimi bir hayallerimi masada projelendirdim lakin uygulamada meşakkat yaşadık. Yani görüyorsunuz herkes kendi kederinle uğraşıyor.

Keşan’da sarsıntı olunca, Malkara’da da olacak, Uzunköprü’de de olacak, Enez’de de olacak kim koşacak Keşanlı’nın yanına. O yüzden kendin koşacaksan bizim süratli bir halde eforlarımızı yavaş ilerlettiğimiz, bak Malkaradan Şarköy’den Edirne’den Gelibolu’dan daha ileriyiz, lakin yetmediğini anladık. Daha süratli hareket ederek KEDAK’ımız, AFAD’ımızı ya da öteki derneklerimizi STK’larımızı belediye olarak destekliyoruz, kıyafetler aldık, yerlerini verdik, operasyonların da yardımcı oluyoruz . Lakin bunun da yetmediğini gördük.

• Keşan’da en yüksek bina kaç katlı? 2022 yılında 266 tane yapı ruhsatı vermiş Keşan Belediyesi bunlar kaç kat üzerinden veriliyor?

Yasa olarak beş katı geçemiyoruz. Keşan’da 5 kat azamî, iki katta var 266 ruhsatın ben tez ediyorum %40’ı 2 kattır. 2022 yılında Keşan’daki en yüksek bina sayısı 7. Şu anda yedi katın üzerinde yerimiz yok. Şu anda yapılabilecek en yüksek kat yedi kat o da Yeni Mahalle’de. Öteki mahallelere en fazla 6 kat… İstiklal Caddesi 6 kat. Anafartalar Caddesi 5 kat, Kurtuluş Caddesi 5 kat. Sonuç itibariyle evet ortalamamız, 4-5 kat

• Keşanlı vatandaşlara sarsıntıyla ilgili neler söylemek istersiniz?

Yani zelzele bize büyük bir ders oldu, rahmetlilerimiz var. Bu sarsıntının zengini, yoksulu yok, zelzelenin paralısı, parasızı, ırkı yok. Sarsıntı geldiği vakit, canı alacak kadar tesirli. Şu var zelzele öldürmüyor meskenler öldürüyor der büyüklerimiz ya da uzmanlar derler. Zelzele değil sıhhatsiz konutlar öldürüyor. O vakit biz süratli bir halde mesken alırken de yahut eğitim alırken de sarsıntısı başa koyacağız. Eğitimimizde de başa koyacağız alışverişimizde de başa koyacağız, tedbirler alacağız. Şunu belirtmek istiyorum bu tedbirleri alırken meskende de artık sarsıntı eğitimi almış bir vatandaş olarak bir sertifika bile vereceğiz. Ehliyet üzere, otomobil kullanma ehliyeti üzere, sarsıntı bilgisi alma ile ilgili vatandaşa bir sertifikalı doküman vermemiz lazım. Sarsıntı noktasında eğitim almayan insanımız kalmamalı diye bir operasyon olmalı, bir faaliyet olmalı. Türkiye’de bunu okullarda yapamıyorsak bile evet arkadaş sen sarsıntı eğitimi al, gel, sertifikanı al ve sana da bir zelzele paketi armağan ediyorum der üzere buna benzeri çalışmalar, bu bir kampanya değil sorumluluk, bir sefer zelzeleyle ilgili eğitimi almamız lazım.
İki zelzele bölgesinde yaşayanlara hassasiyet göstermeli, kendi bölgelerine hassasiyet göstermeli.

Binlerce mevt verdiysek, bu bir derstir bize. Keşan ve Saros Körfezi de bu dersin, bir kesimiyse ki kesimi zelzeleye çok yakınız. Bir de 100 yıl olmuş 1912’de Mürefte’de olmuş. Yüzyılı da geçmiş her an her şey olacak kadar. Ne diyorduk zelzele yakın İstanbul’da, sarsıntı yakın İstanbul’da işte İstanbul değil Kahramanmaraş’ta oldu. Tahminen de tetikleyecek 15 gün sonra, bir ay sonra, bir yıl sonra tahminen de bizim burada olacak, kaçınılmaz, şunu bilmeliyiz sarsıntı gelecek ya gelince bakarız, gelince bakamazsın abi, bakamazsın bu iki kez dört. Gelmeden bakacaksın birinci kere bir şey söylüyorum, gelmeden bakacaksın. Bakacaksan gelmeden bakacaksın, her şeye gelince bakarız lafı zelzelede geçersiz. Aldığınız konut, aldığınızda iş yeri, oturduğunuz kiralık konut bundan sonra lütfen kira tuttuğunuzda bakacaksınız 1999 öncesi mesken mi kiralıyor, yani onlara gidip asansörde nasıl kullanılamaz damgası vuruyorsak , biz bunları kullanılamaz, kiraya verilemez mesken sahibi kendi isteğiyle oturuyorsa oturur ancak bir diğerinin vefatına sebep olmamalı.

1999 öncesi konut mi kiralıyorum, konut mi satın alıyorum. Yani onları gidip asansörde nasıl gidip kullanılmaz damgası vuruyorsak, biz bunları kullanılamaz, kiraya verilemez demeliyiz. Bunun üzere sert kararlar alınmalı ve kontrol sistemi çalışmalı. Türkiye’de kontrol sistemi özelleştirildi, Top taca atılmasın. Yani kontrol sistemi çalışmalıdır. Çok katlıya gereğimiz yok. Çok katlılara hiç gerek yok zelzeleyle yaşamasını bilmeliyiz öğrenmeliyiz bu da bize ders olsun. kış kıyamette -18° de düşünün soğuktan ve yetişememekten de cenazelerimiz oldu.

• Kaymamamlık ve Belediye ortak bir çalışma yaparak gerçeği ortaya koymayı düşünüyor mu?

Deprem haritası çıkmalı, daha netleşmeli MR’ı çıkmalı. Biz bundan sonra daha bölgesel çalışmalar yapmalıyız.

Bundan sonra az evvel söylediğim üzere üç panelle bu iş olacak değil, yani panel yapılabilir. Panelde yaptık Ticaret Odası devrinde de yaptık. Belediye devrinde de yaptık ancak panellere yalnızca ilgililer geliyor. Herkesin işi sarsıntı, herkesin sorunu sarsıntı, yalnızca ilgililer değil! Fakat ‘banane’ diyor gelmiyor. Salonlar dolmadı. 65 bin nüfusun binde biri gelmiyor panele.

Panelden öte mecburilik ve yeni jenerasyon müfredatı olmalı bu iş. Yani artık ilkokul, ortaokul, lise ve üniversitelerde zelzeleden sorumlu imtihanlar, tatbikatlar, laboratuvarlar yani bir okuldan mezun oluyorsan, sarsıntıdan de mezun olman lazım.

Orada sarsıntıdan de mezun olmalı. Zelzele bilgilerine sahip olma da artık derslerin içinde olmalı. Yani eğitim siyasetlerin içine zelzele girmeli.